Ponieważ dotychczas zebrane źródełka dotyczące "Narrenturm" nie zostały jeszcze opracowane i opublikowane przez Marka, postanowiłem wrzucić tu co ciekawsze (IMHO) z nich. Niektóre pochodzą z listy dyskusyjnej SAPEK, niektóre zaś to moje własne spostrzeżenia.
1) Adela de Beauvoisin:
Beau voisin to się chyba tłumaczy: Piękna sąsiadka, ne c'est pas?
Jakub Absztyfikancki
N'est-ce pas. Poza tym wszystko się zgadza oprócz płci. W wersji żeńskiej byłoby belle voisine.
Agnieszka Romero
Beauvoisin istnieje także jako miejscowość. Bynajmniej nie w Burgundii, ale w Langwedocji (Launguedoc-Rousillion). Miasteczko liczące c.a. 3 tys. mieszkańców sięga korzeniami IX wieku.
Znane są także winnice Beauvoisin.
A Adela Burgundka kojarzy mi się nieodparcie z Małgorzatą Burgundzką, żoną Ludwika XI (bodajże, numeru nie jestem pewna), opisaną przez Maurice Druona w telenoweli historycznej pt. "Królowie przeklęci" ("Les rois maudits").
Margot la Magicienne
2) Szekspir:
a) "Witaj, thanie Glamis!" (N 178) - Oczywiście z Szekspira. Godność tana Glamis była dziedzicznym przywilejem rodziny Makbeta; zamek Glamis w Szkocji istnieje do dziś. W oryginale - "Makbet", akt I, scena 3: "Hail to thee, thane of Glamis!".
b) "Strzeżcie się też - zaskrzeczała - Lasu Birnamskiego..." (N 182) - Również "Makbet". Kilkakrotnie mowa tam o "Great Birnam wood" (po raz pierwszy w akcie IV, scenie 1), jednak las ten nie istnieje w rzeczywistości. Szekspir wziął go (jak zresztą większość treści swych dramatów osnutych na tle historii Anglii) z kronik zmarłego ok. 1580 r. Rafała Holinsheda, które nie były naukowym dziełem historycznym, ale zbiorem wiadomości zaczerpniętych z dawniejszych kronikarzy, u których często legenda mieszała się z faktami historycznymi.
* Oba powyższe podaję za prof. Grzegorzem Sinko.
c) "Tak, nie byle kto tu nadchodzi... Poznałem, poznałem po swędzeniu palców..." (N 389) - "Makbet", akt IV, scena I: "Palec mię świerzbi, to dowodzi, / Że jakiś potwór tu nadchodzi" (tłumaczenie Józefa Paszkowskiego).
W oryginale: "By the pricking of my thumbs / Something wicked this way comes".
Alakhai
3) Ofka:
Z
http://www.rybnik.pl/gazeta/archiwum/2001_11/index.php3:
Księżna Ofka z Raciborza
Ofka to zdrobnienie imienia Eufemia. Dzisiaj imię to straciło całkowicie popularność, w średniowieczu jednak było chętnie nadawane. Imię to było wyjątkowo częste wśród córek śląskich książąt z rodu Piastów. Jednak najsławniejszą Eufemią czyli Ofką, była córka księcia raciborskiego Przemysława, żyjąca w pierwszej połowie XIV wieku (...).
Vava
Jako całkowicie offtopikową ciekawostkę dodam, że św. Eufemia jest patronką miasta w Chorwacji o nazwie Rovinj i tam też się znajdują jej zwłoki (kto chce, może pojechać i obejrzeć). Co zabawniejsze, miasto to leży na tym samym półwyspie co wspominany już Novigrad ;) Zbieg okoliczności?
Meadwyn
4) Galileusz:
"Ja mówię: a jednak się NIE porusza, eppur NON si muove!" (N 496) - "Eppur si muove!", czyli "Jednak się porusza!" to słowa, które miał wypowiedzieć o Ziemi Galileusz, mimo wymuszonego na nim przez Inkwizycję wyrzeczenia się nauki Kopernika. Podaję za "Słownikiem wyrazów obcych" PWN z 1980 r.
Alakhai
5) Przybora:
"Tyle by, jak mówi poeta, moc móc wzmóc." (N 402) - "By żądz moc móc wzmóc", piosenka "Jeżeli kochać" ze słowami Jeremiego Przybory.
Alakhai & Tarkus
6) "Młot na czarownice":
Z takich drobnych żarcików - nie wiem, czy ktoś zauważył, ale podczas sabatu na Grochowej Górze Reynevanovi i Nikoletcie przyglądały się z niechęcią jejmoście Sprengerowa i Kramerowa.
A panowie Sprenger i Kramer napisali kiedyś taki zgrabny poradnik o budowie mostów z czarownic (chyba, bo tam coś o Młocie było w tytule).
Shigella
Oczywiście Shigella pisząc o scenie z N 451 miała na myśli słynny "Malleus Maleficarum", czyli "Młot na czarownice" z 1489 r. autorstwa dwóch dominikanów: Heinricha Kramera i Jacoba Sprengera.
Alakhai
7) Mołotow:
"I na kawałki rozszarpać twór ten niewydarzony, tego bękarta unii horodelskiej!" (N 371) - To wyraźne nawiązanie do słów Wiaczesława Mołotowa, który jesienią 1939 roku określił Polskę jako "potwornego bękarta traktatu wersalskiego" (cytat podaję za Normanem Daviesem).
Alakhai
8) Słowacki:
"To były kamienie na szaniec!" (N 456) - "Kamienie na szaniec" to tytuł znanej książki Aleksandra Kamińskiego, inspirowany fragmentem wiersza J. Słowackiego pt. "Testament mój": "A kiedy trzeba, na śmierć idą po kolei, / Jak kamienie przez Boga rzucane na szaniec!..."
Alakhai
9) TV:
"Niechaj będzie nowoczesność w domu i zagrodzie." (N 305) - Kołacze mi się po głowie, że za czasów PRL był taki program telewizyjny pt. "Nowoczesność w domu i w zagrodzie".
Alakhai
10) Sienkiewicz:
Katarzyna Biberstein mówi na sabacie o Reinmarze "Mój ci jest" (N 461). Źródło jest oczywiste - "Krzyżacy" Sienkiewicza, a konkretnie Danusia o Zbyszku z Bogdańca.
Alakhai
11) Tuwim:
"Widać, że prawo tu prawo znaczy, a sprawiedliwość sprawiedliwość." (N 320) - Julian Tuwim, "Kwiaty polskie", cz. I, rozdz. 2, VIII: "Niech prawo zawsze prawo znaczy, / A sprawiedliwość - sprawiedliwość."
Alakhai
12) Błąd ze sterem:
Podczas podróży rzeką (kierunek - z prądem) szyper wydał komendę "lewo na burt" (N 94), po czym krypa podeszła do
lewego brzegu.
Beeeep!
Przez cały znany źródłom okres żeglugi aż do początków żeglugi parowej (połowa XIX w.) komenda na ster odnosiła się właściwie do kierunku wychylenia rumpla, a nie płetwy sterowej. Nawet po wprowadzeniu wynalazku koła sterowego w XVIII w. koło obsługiwane było jak rumpel - obrót w lewo -> płetwa sterowa w prawo -> skręt w prawo. Dopiero pod koniec XIX w. w Europie na jednostkach parowych zaczęto stosować dzisiejszy modus, a w Wielkiej Brytanii kierunek obrotu koła (i komendy) został oficjalnie rozporządzeniem dopasowany do kierunku skrętu statku po dość poważnej katastrofie na Tamizie w roku bodajże 1911, spowodowanej właśnie różnicą zrozumienia sensu komendy "ster lewo na burt".
Za czym poza anachronizmem samej komendy "ster lewo (prawo) na burt", która wtedy z pewnością inaczej brzmiala (niech tam, to tłumaczenie z wspólnego na polski ;-), sam kierunek podany przez szypra jest niewłaściwy :-)
Peter Jakubowski
13) Wieża Jaskółki
"Rozpada się w gruzy turris fulgurata, wieża trafiona piorunem." (N 143 i 550) oraz "Była turris fulgurata, trafiona piorunem, rozsypująca się wieża (...)" (N 365) - tu AS cytuje samego siebie :-) WJ 138: "Wieża, rażona piorunem, u Starszych Ras symbol chaosu i destrukcji..."
Alakhai
14) Dante:
"Lasciate ogni speranza" (N 583) - to z "Boskiej komedii" Dantego. Po włosku napis na bramach piekieł brzmiał "Lasciate ogni speranza, voi ch'entrate", co znaczy "Porzućcie wszelką nadzieję, wy, którzy tu wchodzicie".
Zresztą AS wykorzystuje ten motyw już po raz drugi :-) Po raz pierwszy w "Battle dust", CsKCsZ 206 (jest w Źródełkach).
Alakhai & Marek Szyjewski